Anton Czechow, 28 opowiadań

Wracam do literatury. I od razu będzie to klasyka, rosyjska klasyka, która dość często się u mnie pojawia. I będzie się pojawiać, ilekroć jakaś pozycja wpadnie mi w ręce. Bo takiej literatury, to już prawie nie ma, bo też nie ma tego świata, w którym powstawała. Już bolszewicy się o to postarali. Opowiadanie Czechowa, to prawdziwe perełki. Każda ma kilka stron, są takie krótkie, a takie celne, takie akuratne, do tego wiele z nich zupełnie na czasie! Nic przecież nie zmienił się ludzki charakter tak precyzyjnie i ze znawstwem opisywany przez autora. Nie ma już tej szlachty, tych urzędników czy innych bohaterów, ale są ich uczucia, myśli, przywary, wady i zalety. Częstym tematem opowiadań Czechowa jest obmowa, która jest w stanie zniszczyć człowieka lub co najmniej utrudnić mu życie, ale jeszcze częstsze jest wyobrażenie bohatera o tym co ludzie sądzą, powiedzą, zrobią i to najczęściej bez żadnego związku z rzeczywistością czy stanem faktycznym. Co to ludzie nie wymyślą...! Cóż nie potrafią sobie wyobrazić...! A czasami wystarczyłoby zapytać lub posłuchać co się do nas mówi. Ale my przecież zawsze wiemy lepiej. I gryziemy się z tym wszystkim, wyobrażamy sobie nie wiadomo co, zatruwamy sobie życie, by wreszcie położyć się na kanapie i umrzeć, jak ów nieszczęsny urzędnik. W ogóle można chyba powiedzieć, że istotą opowiadań Czechowa jest siła nieporozumień, mylnych przewidywań, nieprawdopodobnych przypadków, doprawiona ludzkimi słabościami. Kreśli również Czechow barwny obraz Rosji końca XIX wieku, jej mieszkańców z wszystkich warstw społecznych. Czytając te wszystkie opowiadania i powieści rosyjskich pisarzy ciągle zastanawiam się jak udało się tam zwyciężyć rewolucji bolszewickiej i co doprowadziło do tego, że przez tyle dziesięcioleci komunizm zapanował nad tym krajem. I szczerze mówiąc akurat w literaturze nie mogę znaleźć odpowiedzi. Co oznacza, że albo nie potrafię szukać czy odpowiednio interpretować, albo też literatura ta nie jest prawdziwym odzwierciedleniem rzeczywistości. Może upiększa, przeinacza rzeczywistość? Może nie oddaje stanu ducha opisywanych czasów? Może jednak kiedy spojrzeć na charakter i przekonania chłopa z opowiadanie „Złoczyńca” dojrzymy w nim osobnika, który z chęcią połakomi się na „cudze” i będzie święcie oburzony, kiedy go za to ukarzą? Jakże blisko stąd do rewolucjonisty, zwłaszcza, jeżeli spędzi się jeszcze chwilę na Syberii. W „Zemście” (nie tej od Fredry, tytuł tylko taki sam) główny bohater nieświadomie (a jakże) staje się po trosze rozsadnikiem przyszłego terroryzmu, zmuszając nieświadomego kupca do zapłacenia haraczu, chociaż przecież to tylko mąż chciał ukarać niewierną żonę i kochanka, z czym kupiec nie miał nic wspólnego! Chciałbym rzec, że pojawia się też moja ulubiona femme fatale, ale niestety to raczej bardzo wyrachowana kobietka, która uwielbia wykorzystywać bogatych mężczyzn, przy okazji narzekając, jak to bardzo się poświęca. Postać nieprzemijająca, znana od wieków, zawsze i wszędzie istniejąca i dobrze (przynajmniej materialnie) prosperująca. A u Czechowa są też przecież bezinteresowni bohaterzy, którzy potrafią słowami rzucanymi na wiatr, tak by dotarły do słuchacza, sprawić, że przez chwilę słońce będzie świecić tylko dla niej, że do końca życia wspomnienie tych słów będzie wywoływać uśmiech i radość. Kilka słów, ulotnych, a jakże ważnych. Czechow bardzo lubi swoich bohaterów, chociaż są tacy różni, tacy inni. Niejeden ma swoje za uszami, niejeden jest złośliwy, ba, czasem i nikczemny, ale to przecież rosyjska dusza, wielka i skomplikowana jak cała Rosja. Opowiadania są ułożone alfabetycznie, wydawnictwo nie podaje kto i jak je w ten sposób ułożył, ale w zasadzie nie ma to większego znaczenia. Po lekturze tych opowiadań znowu wiem, jak bardzo warto czytać!