Ludwik M. Kurnatowski, Życie i przygody Wiktora Gruena. Ze wspomnień naczelnika Urzędu Śledczego (KPW 63)

W ramach mojej ulubionej serii Kryminały Przedwojennej Warszawy można znaleźć nie tylko przedruki znanych i mniej popularnych powieści polskich autorów powieści kryminalnych, ale również pamiętniki, czy wspomnienia. Jednymi z najbardziej przeze mnie cenionych wspomnień są te, autorstwa Daniela Bachracha, jednakże warto także sięgnąć po oparte na faktach opowiadania Ludwika M. Kurnatowskiego, który jako jeden z niewielu pracowników Urzędu Śledczego w Warszawie zdecydował się na spisanie faktów ze swojego życia. Jednakże tym razem będę się starała zachęcić Was do przeczytania jego książki pod tytułem „Życie i przygody Wiktora Gruena”. Wiktor Grün był w swoim czasie człowiekiem, o których krążyły rozmaite opowieści. Część społeczeństwa ceniła go za skuteczność i w łapaniu przestępców, a reszta potępiała go za hulaszcze życie. Za dnia Grün był niemalże wzorowym policjantem, któremu udało się w krótkim czasie doprowadzić przed oblicze sprawiedliwości wielu rzezimieszków, ale nocami, a zwłaszcza po zakończonej sukcesami robocie stawał się bywalcem najbardziej obskurnych spelunek. Jego nazwisko budziło strach wśród typów spod ciemnej gwiazdy, ale było również zmieszane z błotem z powodu uczestnictwa Wiktora w libacjach alkoholowych i stale awanturującej się pani Grün, notabene byłej artystki cyrkowej. Ludwik M. Kurnatowski znał Grüna osobiście, gdyż pracowali w jednym budynku i wraz z upływem czasu miał dość krążących o nim historyjek, o których wiedział, że są wyssane z palca. Postanowił zatem położyć kres plotkom i ukazać w miarę obiektywny opis jego barwnego życia i służby w policji politycznej. Aby jak najlepiej zarysować sylwetkę warszawskiego skandalisty, nadkomisarz Kurnatowski nie tylko opisuje jego osobowość i nieco porywczy charakter, ale również przytacza ciekawe anegdoty dotyczące jego rodziny i czasów dzieciństwa. Najważniejszym okresem w życiu Grüna było powołanie go na ważne stanowisko w policji politycznej, które nie tylko dawało mu niemalże nieograniczone pole działania, ale również ogromną władzę. Prawdopodobnie właśnie z powodu tropienia przez Grüna rewolucjonistów i członków ugrupowań socjaldemokratycznych spotkał się ze społecznym ostracyzmem. Jednakże on sam sprawiał, że szybko stawał się obiektem nienawiści kolejnych osób z powodu oskarżeń o nadużywanie władzy, w tym branie łapówek, czy sponsorowanie konfidentów. Nie dziwi zatem fakt, że Grün szybko stał się osobą niewygodną, która musiała zostać jak najszybciej usunięta, co też zresztą się stało, ponieważ zginął podczas zorganizowanego na niego zamachu. „Życie i przygody Wiktora Gruena. Ze wspomnień naczelnika Urzędu Śledczego” Ludwika M. Kurnatowski to nie tylko opowieść o działalności Grüna i próba zdementowania plotek na jego temat, ale również interesujące źródło historyczne dotyczące tamtych czasów. W wielu miejscach nadkomisarz opowiada o układach w policji, czy działaniach poza granicami prawa. Ciekawym uzupełnieniem jest opowiadanie ,,Znak zapytania” dotyczące włamania i ataku na brata znanego polskiego kompozytora, w którym Kurnatowski zwraca uwagę nie tylko na to przestępstwo, ale również na niestabilną sytuację na Ukrainie, która zmusiła rodzinę tegoż człowieka do pozostawienia całego majątku i ucieczkę do Warszawy. W tym opowiadaniu Kurnatowski ukazuje swój talent nie tylko do prowadzenia śledztwa, ale również snucia opowieści, dzięki czemu z nieskrywaną przyjemnością czyta się jego wspomnienia. Mimo, że opowiadania są bardzo krótkie, to jednak są bogate w treść i stanowią doskonałą lekcję historii ukazanej z perspektywy naocznego świadka, osoby, która brała udział w tych wydarzeniach i potrafiła zdementować krążące zewsząd plotki i kłamliwe oskarżenia. Dlatego nie pozostaje mi nic innego, jak tylko polecić tę książkę.