Stanisław A. Wotowski, Kariera Panny Mańki (KPW 73)

„Kariera panny Mańki” to druga część przygód Mary. Pierwszy tom nosił tytuł „Rycerze Mroku” i przyznaję, że nie miałam okazji się z nim zapoznać, moja recenzja bazuje zatem wyłącznie na doświadczeniach tej jednej lektury. Akcja przenosi nas w lata 30. XX wieku do Warszawy i do podwarszawskiego Skolimowa. Tytułowa Mańka pracuje w restauracji Pod Czerwonym Kogutem i choć jest jej tam nieźle, cicho marzy o lepszym życiu. Nic więc dziwnego, że decyduje się na skorzystanie z propozycji niejakiego Kazimierza Doriałowicza i przenosi do luksusowego mieszkania. Szybko okazuje się jednak, że tajemniczy opiekun nie ma wobec dziewczyny najszczerszych zamiarów. Tym sposobem Mańka wplątana zostaje najpierw w kradzież i morderstwo, a później w rozpustę i tajemnicze zaginięcia. Mimo że książki z cyklu obejmującego kryminały przedwojennej Warszawy generalnie czyta się dość trudno, „Kariera Panny Mańki” stanowi ciekawy od tej reguły wyjątek. W przypadku innych reprezentantów powieści czytelnik przyzwyczajony do współczesnej narracji może poczuć się mocno znużony lekturą. W książce Wotowskiego trudności nastręczać może w zasadzie tylko warstwa językowa. Charaktery przedstawionych postaci, szybka akcja i awanturniczy klimat sprawiają, że od lektury nie sposób się oderwać. Dialogi oraz konkretne działania bohaterów stanowią lwią część fabuły, a przez to, że miejsca wydarzeń zmieniają się, dzieje się tu bardzo dużo. „Karierze Panny Mańki” nie brak awanturniczego nastroju i szczypty sensacji. Co prawda, czytając książkę Wotowskiego z dzisiejszej perspektywy uznać można, że nakreśleni przez niego bohaterowie są nieco naiwni, a czasami i przerysowani, jednak w obrębie pewnej konwencji trudno uznać ten element za wadę. Zwroty akcji są, choć - oczywiście - współcześnie uznać możemy je za niewystarczające i zbyt powolne. „Kariera Panny Mańki” jest natomiast propozycją raczej dla konesera literatury początku ubiegłego tysiąclecia niż dla czytelnika masowego, z czego trzeba zdawać sobie sprawę. Nieco uwagi warto także poświęcić motywacjom głównych bohaterów, ponieważ wynikają one bezpośrednio z uczuć i emocji postaci. Jak ze stroną psychologiczną książki poradził sobie autor? Całkiem nieźle. Uzasadnienie poszczególnych kroków Mańki, Weleszowej czy Korskiego wypada wiarygodnie i powoduje, że czytelnik w pewien sposób zaczyna się utożsamiać z podejmowanymi decyzjami. Sama Mary swoim zachowaniem, cechami charakteru i sprytem w niczym nie ustępuje współcześnie kreowanym postaciom kobiecym, a niekiedy nawet przewyższa je wyrazistością. Bardzo pozytywnie oceniam także zakończenie. Autor swoją powieść zwieńczył dodatkowym rozdziałem podsumowującym wszystkie wydarzenia. Nawiązał do współczesnego życia warszawskiej socjety, podsumował społeczny odbiór samego „państwa podziemnego”, nakreślił nawet istnienie konkretnych miejsc, fotografii i archiwów sądowych. Tym sposobem całość została uwiarygodniona i umocowana w kontekście. Na końcu znaleźć można nawet morał w postaci refleksji Mary na temat jej życia. Trochę spłaszczył on perspektywę, ponieważ jednak wygłoszony został na początku XX wieku, można autorowi to wybaczyć. Czy polecam „Karierę Panny Mańki” polskiemu czytelnikowi? Zdecydowanie tak. Jest to powieść, nawet jak na dzisiejsze czasy, bardzo barwna, nasycona społecznym kolorytem i pełnymi charakteru postaciami. Opisywanym wydarzeniom nie brakuje dynamizmu. W centrum wydarzeń stoi, oczywiście, Mary i detektyw Den. Każdej z tych postaci autor poświęca dokładnie tyle czasu, na ile zasługują. Niezwykłego uroku dodają także opisy Warszawy oraz okolic, dzięki którym czytelnik może przeżyć fantastyczną podróż do minionego świata i minionych czasów.